حمام تاریخی مصباح

در پس کوچه های تنگ و باریک ، آنجا که هنوز تنه درختان ستبر است و تک اشارتی غمگینانه دارد به گذشته های دور کرج آنگاه که باغشهر نامیده می شد ، بنایی کوچک در میان خانه های مسکونی محله قدیمی مصباح ، گذشته و معماری ایران را در خود نهفته دارد.
بسیاری که هر روز از این کوچه ها گذر می کنند شاید نمی دانند که در پشت دیوار آجری این بنا ، چه شکوه و تاریخی مستور مانده است.
بنایی جمع و جور و زیبا با معماری چشم نواز که هر فرهنگ دوستی محو تماشای آن می شود.
هرچند درب چوبی ورودی حمام تاریخی “مصباح ” به تازگی نصب شده اما با رنگ چشم نواز و اندک تزئینات گوی های فلزی، حس گذشته های دور را در اذهان تداعی می کند.
بلافاصله پس از درب ورودی حدود 15 پله به سمت پایین در عمق زمین می رود تا به کف حمام برسد.
این پله های رو به پایین که بیش از سه متر عمق دارد شاید نشانه ای است از فروتنی و افتادگی مردمان قدیم و نوعی ادای احترام افراد تازه وارد به صاحب حمام و افراد داخل آن .
هنگامی که وارد حمام تاریخی مصباح کرج می شوی نخستین چیزی که توجه انسان را به خود جلب می کند معماری زیبا و طاقهای گنبدی شکل تو در تو این حمام است که در زیر پرتو زندگی بخش خورشید از میان دریچه های دایره ای شکل طاق این حمام، می درخشد و خوش ذوقی و هنر قدیمی را به انسان القا می کند.
حمام تاریخی مصباح شامل قسمتهای مختلفی شامل رختکن و گرمخانه تا شاه نشین و محل شست و شو است.
یکی از دیدنی ها و نکات جالب توجه این حمام تاریخی، حفره هایی است که کنار حوض در قسمت رختکن تعبیه شده و در گذشته، کفشهای خود را داخل آن می گذاشتند.
این حمام تاریخی که قدمت آن به دوران قاجاریه می رسد چشم انداز بسیار زیبایی دارد و انسان را به شگفتی وامی دارد که چگونه گذشتگان با بهره گیری از کمترین امکانات، چنین معماری زیبایی خلق کرده اند.
“علیرضا دهقان مهرجردی” ،مسوول حفظ و احیا اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرج درباره این اثر تاریخی می گوید: این بنا با شماره 3790 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این حمام که در بافت مرکزی شهر کرج واقع شده ، در پی پدید آمدن محلات مسکونی در اواسط دوره قاجاریه در این منطقه ساخته شده است.
تا چندسال پیش با ایجاد تغییراتی در حمام از جمله لوله کشی، نصب دوش و کاشیکاری از این بنا استفاده می شده است.
حمام مصباح کرج نیز همچون حمامهای تاریخی ایران شامل فضاهایی با کاربری خاص است از جمله ورودی بازسازی شده حمام که با چند پله در عمق سه و نیم متری به کف حمام مرتبط می شود.
سربینه یا رختکن حمام تاریخی مصباح کرج شامل یک گنبد مرکزی است که در طرفین آن چهار طاق چشمه، آجر با گنبدهای کوچکتر یا گره پوش است و گنبد مرکزی و طاق چشمه ها برروی چهار ستون آجری به ابعاد 70 در 70 سانتی متری استوار است.
گرمخانه این حمام تاریخی نیز شامل “نظافتخانه در سمت جنوب با پوشش طاق گهواره ای” ، “شاه نشین در سمت شمال با پوشش گهواره ای” ، “محل شستشو در سمت شمال شرقی و جنوب غربی” و ” “محل خزینه در سمت غرب” است.
در ساخت حمام تاریخی کرج از مصالح آجر ختایی به ابعاد 20 در 20 در 25 و ملات گل آهک استفاده شده و اندود داخل حمام در گذشته آهک بوده است.
اهمیت بناهای تاریخی ایران به لحاظ فرهنگی، هنری، جذابیت و زیبایی شناسی بر کسی پوشیده نیست اما جای بسی تاسف است که اغلب شهروندان کرجی حتی از وجود چنین بناهایی در شهر خود بی خبرند.
بی تردید مرمت و احیای دوباره این حمامها به منظور آشنایی شهروندان با هویت تاریخی شهر کرج می تواند بسیار سودمند باشد و زمینه را برای جذب هرچه بیشتر گردشگر و توسعه این صنعت فراهم سازد.