مسائل و مشكلاتي كه در اكثر قريب به اتفاق مناطق كلان شهري بازتاب كالبدي دارند ، عبارتند از :
- تغيير كاربري زمين هاي كشاورزي و تخريب فضاي سبز .
- استفاده غير كاراي زمين در اثر ساخت و سازهاي پراكنده .
- ازدحام ترافيك و عدم كشش شبكه هاي زيربنايي .
- از دست رفتن هويت و ويژگي هاي اجتماعات محلي .
- آلودگي هوا . آب و خاك و تخريب حوضه آب خيز .
- از بين رفتن چشم اندازهاي طبيعي و حيات وحش .
- پايين آمدن كيفيت زندگي و كمبود عرضه مسكن در استطاعت شهروندان .
- افزايش سهم جمعيت و فعاليت منطقه نسبت به كلان شهر .
- ازدياد فقر و تقسيمات دو سطحي ( فقر و غنا ) درون منطقه كلان شهري .
در شهرك پيشاهنگي بافت فيزيكي باغات و مزارع به نفع ساخت و ساز فاقد ضابطه و بي رويه در حال از دست رفتن مي باشد . اين حالت در ضلع غربي حسين آباد و آق تپه نيز به شدت مشاهده مي گردد . در ضلع جنوب غربي شهر وجود كاخ شمس و باغ شهر موجود در گذشته تا حدودي مانع از گسترش شهر گرديده است ، هر چند اين فضاها طي ساليان اخير طعمه ساخت و ساز غيرمجاز واقع شده است . محدوده منطقه سه و ده و دو نيز كه در شرق و جنوب شرق شهر كرج واقع شده اند در مسير گسترش و توسعه شهر قرار گرفته اند .
| جدول تعداد و نرخ رشد سالانه جمعيت شهر كرج در طول سالهاي 1382 – 1335 | ||||||
| سال | تعداد جمعيت | نرخ رشد سالانه به درصد | ||||
| 1335 | 14526 | 45 – 35 | 55 – 45 | 65 – 55 | 75 – 65 | 82-75 |
| 1345 | 44243 | 13/11 | 37/11 | 6/13 | 01/6 | 1/3 |
| 1355 | 137926 | |||||
| 1365 | 537281 | |||||
| 1375 | 980228 | |||||
| 1382 | 1220000 | |||||
به طوري كه ملاحظه مي شود . جمعيت شهر ظرف مدت پنجاه سال نزديك به 84 برابر شده است . هر چند ، رشد جمعيت ، داراي پويايي و نيروي محركه بوده و نشانه اي از بالا رفتن ظرفيتهاي اقتصادي . اجتماعي و فرهنگي در يك منطقه است ، اما همين رشد از ديگر جهات آسيب ها و لطماتي را نيز به وجود مي آورد كه تأثيرات زيان بار آن بر ساختار اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي شهر كرج از آن جمله است . در سطور زير به برخي از اين نارسايي ها – كه چالشهاي اساسي فرا روي مسئولان شهر مي باشد ، و بايد نسبت به رفع آن ها اهتمام ورزيد ، اشاره مي شود :
الف – جابه جايي نيروي كار كشاورزي و اضافه شدن نيروهاي غير مولد به بخش خدمات ( اشتغال كاذب ) .
ب – استقرار جمعيت مهاجر در حاشيه شهر و يا بافت هاي قديمي و ايجاد و توسعه حاشيه نشيني .
پ – گسترده شدن هرم سني جمعيت شهري در پايه . يعني بالا رفتن نسبت « جواني جمعيت » در ساختار جمعيتي و به تبع آن بالا رفتن « بار تكفل » در خانوار ، كه از يك سو موجب كاهش درآمد سرانه افراد خانوار شده و از سوي ديگر ، سرمايه گذاري هاي انبوهي را جهت ايجاد شغل براي جمعيت جوياي كار طلب مي كند . هم اكنون ، بر اساس برآوردهاي سازمان برنامه و بودجه ميزان سرمايه گذاري براي ايجاد اشتغال در بخش صنعت برابر با 50 ميليون ريال و در بخش خدمات معادل 20 ميليون ريال براي هر نفر برآورد مي شود . از ديگر مشكلات اساسي شهر كرج جواني جمعيت است ، بنحوي كه گروه هاي سني بين صفر تا 20 سال و با فرض جمعيت 000/200/1 نفري فعلي شهر بالغ بر 400 هزار نفر مي گردد .
ت – كمبود مسكن شهري و لزوم سرمايه گذاري كلان در اين بخش .
ث – كاهش كنترل اجتماعي به علت ازدياد و جواني جمعيت كه موجب فزوني انحرافات و ناهنجاري هاي اجتماعي است .
ج – مسائل و مشكلات روحي و رواني و از هم گسيختگي اجتماعي .
چ – توسعه فيزيكي شهر ، كه موجب تخريب و از بين رفتن باغ ها و اراضي كشاورزي و افزايش هزينه خدمات شهري است .
جدا از عامل رشد جمعيت ، عوامل ديگري نيز شهر كرج را تهديد مي كند كه مي تواند به ساختار فضايي عملكردي شهر لطمات سنگين وارد نمايد ( به سان دوره هاي قبل ، اما اين بار در شكل بي صدا و خاموش آن ) . اين عوامل و خطرات ، در بخش « تهديدها » ي اين بررسي به تفصيل مورد بحث قرار گرفته اند . در اين مقدمه به برخي از آن ها اشاره مي گردد :
الف – توسعه بيش از حد صنايع در كرج . يكي از اين عوامل و خطرات است . توسعه صنعتي كرج ، زمينه ساز جذب جمعيت و پي آمدهايي بوده است كه به تبع آن اتفاق افتاد و در بالا مورد بحث قرار گرفت . عدم رعايت استانداردها در صنعت نيز باعث آلودگي هاي زيست محيطي نيز در كرج شده است . گذشتن از آستانه بهينه ومطلوب ، مي تواند تمامي ظرفيت هاي اجتماعي را با تنگنا مواجه سازد . نبايد فراموش شود كه ويژگي اصلي كرج برخاسته از نقش ارتباطي . فرهنگي و طبيعي آن است . از اين رو بر برنامه ريزان و مسئولين شهري فرض است كه در تقويت اين نقش و جايگاه كوشيده و از قطبي شدن بخش صنعت جلوگيري نمايند . بنحوي كه مهاجر پذيري شهر نيز كاهش يابد .
ب – فقدان يك برنامه استراتژيك و بلند مدت جهت توسعه پايدار شهر ( حفظ محيط زيست شهري ، تبادل بخشي بين عناصر سنتي و مدرن وايجاد ارتباط فرهنگي بين ادوار تاريخي و بافت هاي تشكيل دهنده شهر و به طور خلاصه توجه به شرايط طبيعي ، شرايط اجتماعي و امكانات اقتصادي و پيدا كردن يك طرح كلي و پيش بيني عوامل مذكور ) . فقدان اين برنامه را مي توان دربرنامه ريزي شهري . ظرفيت پذيري نقاط مسكوني درمحدوده منطقه شهري وتعيين رابطه اشتغال و مسكن ، و تعيين ارتباط منسجم بين نقاط مذكور ، و تعيين نقش جايگاه ملي و فراملي در هر كدام از واحدهاي جمعيتي در محدوده منطقه شهري كرج از اهميت اساسي برخوردار است .
پ – ضعف سازمان هاي اجرايي به لحاظ عدم كارايي مقررات ، ضعف مديريتي ، ناهماهنگي اجرايي بين سازمان هاي ذي ربط و غلبه تفكر « سودجويانه » و مقطعي به جاي تفكر « توسعه اجتماعي » بلند مدت و آينده نگر از ديگر عوامل است . ضعف سازمان هاي اجرايي و نظارتي در تمشيت امور شهر ، باعث مسائل و مشكلاتي چون ساخت و سازهاي غير مجاز . نا همگوني سيماي شهر ، به هم ريختن سازمان فضايي – عملكردي شهر ، از بين رفتن چشم انداز ، و جلوگيري از ايجاد ظرفيت هاي جديد مورد نياز و از همه مهم تر تضعيف هويت فرهنگي شهر شده است .