شرینی توتک سوغات مردم کرج (استان البرز) به ویژه کلاک

رسمی بسیار کهن، در کنار کارهای پایانی سال خانواده های کلاکی برای استقبال از عید نورز و بهار یک کار دیگر پختن شیرینی توتک بود، که بنا به رسمی دیرینه در روستای کلاک کهن و دیگر مناطق کرج در گذشته اقدام به پخت و تهیه آن می شد. در حال حاضر با وجود انواع شرینی های سنتی و خارجی بعضی از خانواده ها در کلاک به تهیه و پخت آن اقدام می کنند.
توتک و اگردک از شرینی های مخصوص کلاک است. اگردک در جشن عروسی ها و توتک چنانکه گفته شد مخصوص عید نوروز بوده، البته در دیگر ایام سال هم بنا به نیاز پخت می شد اما رسمیت نداشت.
پختن نان و توتک در هفته های پایانی سال تمام فضای روستا را عطرآگین می کرد، هر خانواده بنا به و سعی که داشت مقدار ی خمیر آرد گندم تهیه می کرد. در پختن توتک که همراه با شادی و شعف بود اما کاری پر زحمت که به
کمک چند نفر نیاز داشت. غالبا” این وظیفه بر گردن خانم های خانه و خانم های همسایه و فامیل بود که به یاری یکدگر می شتافتند بخصوص اینکه این کمک و همیاری به صورت متقابل بود. کار پختن توتک یک کار تجربی و تقریبا” کار آبجی نانواها بود که در این کار تبحر زیادی داشتند. برای تهیه خمیر ۳۰۰ الی ۴۰۰ عدد توتک از ابتدا صبح زود کار شروع می شد.
مواد لازم: آرد گندم، روغن، شکر، آب و مایه خمیر که در طشتی چوبی (لاوک) آنها را به نسبت معین مخلوط
می شد تا خمیر به دست آید. خمیر را آنقدر ورز می دادند‌ تا خمیر ور آمده (عمل تخمیر انجام بگیرد) کم کم با گرم کردن تنور که با هیزم و خار و خاشاک روشن می کردند، کار پختن شروع می شد.
ابزار کار عبارت بود از: یک سفره پهن
سفید، تخته و وردنه، شانه، توکان (ظرف فلزی دسته بلند )، هستم (میله فلزی بلند که یک سر آن پهن و سر دیگر آن حالت قلاب داشت) برای گرفتن یا جدا کردن نان در داخل تنور و وسیله ای گرد مانند بادگیر درب سماور زغالی که در آن زمان رایج بود برای شکیل شدن شکل ظاهری قرص شرینی توتک استفاده می شد. چانه را با وردنه رو تخته مخصوص پهن نموده و توسط دندانه های شانه روی آن به صورت ضربدر نقش بسته می شد سپس به بدنه تنور چسبانده می شد تا پخته گردد. قطر این نان شیرینی خوش مزه حدود ۱۴ الی ۱۵ و ضخامت آن حدود ۱/۵سانتیمر است. همانطور که گفته شد در خانواده اصیل کرجی به پاس حفظ سنت های قدیمی از میهمانان نوروزی خود در کنار دیگر شیرینی های رایج با شیرینی توتک هم پذیرایی می کنند.
این نان شیرینی خوشمزه با کیفیت با سابقه چند صد ساله که در گذشته به علت نبود شکر از شیره توت استفاده می شده، به همین دلیل نام توتک گرفته است. شیرینی توتک تنها سوغات مردم کرج در گذشته در مورخه 97/4/23 به شماره 1577 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. شاد و پیروز باشید.

بنیاد البرزشناسی
حسن شاه محمدی (البرزپژوه)

منبع:کانال تلگرامی

@alborzology